Formy czasu przeszłego w języku niemieckim, cz. I – czasowniki posiłkowe i modalne

W języku niemieckim rozróżniamy dwie formy czasu przeszłego – Präteritum (czas przeszły prosty) oraz Perfekt (czas przeszły złożony). W moim dzisiejszym tekście chciałbym skupić się na tej pierwszej formie.

Czas przeszły prosty Präteritum określany także jako Imperfekt to konstrukcje gramatyczne stosowane dla wyrażenia zdarzeń z przeszłości zarówno tych niedokonanych jak i dokonanych. Używa się go najczęściej w opowiadaniach, bajkach, artykułach prasowych. Wyjątek stanowią czasowniki posiłkowe (Hilfsverben): sein (być) oraz haben (mieć), a także czasowniki modalne (Modalverben): können (móc, potrafić), dürfen (móc, mieć pozwolenie), müssen (musieć), wollen (chcieć), sollen (mieć powinność), mögen (lubić), dla których Präteritum stosowany jest także w języku codziennym, potocznym. Odmiana przez osoby (koniugacja) tych czasowników oraz przykładowe zdania z ich użyciem w czasie przeszłym prostym wyglądają następująco:

Wo warst du im Urlaub?
Gdzie byłeś na urlopie?

Ich war krank und hatte Fieber.
Byłem chory i miałem gorączkę.

Er hatte gestern sehr viel zu tun.
On miał wczoraj dużo do zrobienia.

Am Freitag waren wir im Kino.
W piątek byliśmy w kinie.

Letzte Woche hatte sie ihre erste Prüfung.
W zeszłym tygodniu ona miała swój pierwszy egzamin.

Odmiana niemieckich czasowników modalnych przez osoby w czasie przeszłym Imperfekt/Präteritum jest bardzo schematyczna i stosunkowo łatwa do zapamiętania. Warto zauważyć, że 1 (ich) i 3 (er/sie/es) os. l. poj. są identyczne, podobnie zresztą jak 1 (wir) i 3 (sie/Sie) os. l. mn.

W języku niemieckim występują następujące czasowniki modalne (Modalverben): können (móc, umieć, potrafić), dürfen (móc, mieć pozwolenie), müssen (musieć), wollen (chcieć), sollen (mieć powinność), mögen (lubić). Poniżej przedstawiamy formy czasu przeszłego dla tychże czasowników.

Monika musste am Wochenende arbeiten.
Monika musiała pracować w weekend.

Wolltest du mir etwas sagen?
Chciałeś/aś mi coś powiedzieć?

Wir konnten nicht weiterfahren, weil das Benzin alle war.
Nie mogliśmy dalej jechać, ponieważ skończyła się benzyna.

Er durfte nicht (mit uns) mitkommen.
Jemu nie było wolno (nie miał pozwolenia) iść z nami/towarzyszyć nam.

W kolejnym wpisie, do którego już teraz serdecznie Was zapraszam, omówię tworzenie form czasu przeszłego prostego Präteritum czasowników regularnych i nieregularnych.

Autorem tekstu jest Marcin Domino, lektor naszej szkoły.