Zwroty grzecznościowe w języku niemieckim

Kto choć raz był w kraju niemieckojęzycznym, ten – mam nadzieję – zauważył, że to bardzo uprzejme narody! W języku niemieckim jest naprawdę sporo zwrotów grzecznościowych, więc warto je znać. I nie chodzi wyłącznie o te z bitte i Entschuldigung ;)

Formy grzecznościowe niemiecki

Zacznijmy od niemieckich form grzecznościowych. W języku niemieckim istnieje jedna odmienna forma grzecznościowa (Sie), która jest zawsze pisana dużą literą, aby odróżnić ją form żeńskich zaimka osobowego w 3. osobie liczby pojedynczej oraz zaimka osobowego w 3. osobie liczby mnogiej.

Jeżeli uważasz, że język niemiecki jest trudny, to spójrz, iloma formami musimy się posługiwać w komunikacji per Pan/Pani/Państwo w języku polskim, a iloma – w niemieckim.

^[1] Czysto formalnie rzecz biorąc, wołacz w języku niemieckim nie występuje. Może jednak mieć zastosowanie w funkcji ekspresyjnej lub przy wskazywaniu konkretnej osoby w tłumie, stąd zamieszczenie tej formy w tabeli.

Niepoprawne użycie formy adresatywnej narusza reguły grzecznościowe, a tym samym prowadzi do nieporozumień między rozmówcami. Dotyczy to nie tylko niewłaściwego wykorzystania formy Du, lecz także zastosowania formy Sie wobec znajomej osoby, co może być interpretowane jako oznaka braku szacunku.

Darmowa lekcja wideo

Kliknij obrazek, aby obejrzeć lekcję wideo na naszym kanale na YouTube.

Forma pośrednia w zwrotach grzecznościowych

W języku niemieckim można się spotkać także z formą  pośrednią między Ty a Pan/Pani. Co prawda występuje ona głównie w relacjach związanych z pracą, ale warto ją znać. Chodzi o połączenie formy Sie z imieniem, więc zamiast: Frau Krohn, könnten Sie mir bitte helfen? usłyszymy: Monika, könnten Sie mir bitte helfen?. Takie rozwiązanie pozwala nam z jednej strony okazać szacunek, a z drugiej – podkreślić sympatię i bliskość wobec danej osoby. W języku polskim możemy porównać to do formy Pan/Pani + imię (często jako zdrobnienie), np. Dzień dobry, Pani Marysiu.

Bądź uprzejmy!

Często jesteśmy tak skupieni na poprawności swojej wypowiedzi, że zapominamy o… uprzejmości! A przecież to bardzo ważna kwestia w komunikacji. By wyrazić w języku niemieckim uprzejme pytania, prośby, propozycje, stosujemy Konjunktiv II (tryb przypuszczający). Ta konstrukcja jest postrzegana jako bardziej uprzejma niż chociażby te z wyrazem bitte. Kierując zatem do kogoś prośbę o zamknięcie drzwi, możemy powiedzieć:

Machst du bitte die Tür zu?
Zamkniesz, proszę, drzwi?

ale bardziej uprzejmie brzmi to jako pytanie w formie Konjunktiv II:

Würdest du die Tür zumachen?
Zamknąłbyś/Zamknęłabyś drzwi?

Mamy jeszcze jedną możliwość – wspomniany Konjunktiv II z czasownikiem modalnym. To najbardziej grzecznościowa forma z wszystkich.

Könntest du die Tür zumachen?
Mógł(a)byś zamknąć drzwi?

Konstrukcje tego typu możemy również wzbogacić do słówka vielleicht lub bitte.

Könntest du bitte die Tür zumachen?
Mógł(a)byś, proszę, zamknąć drzwi?

Przydatne zwroty grzecznościowe – przykłady

Guten Morgen! – Dzień dobry! (przed południem)
Guten Tag! – Dzień dobry! (po południu)

W mowie potocznej możemy usłyszeć także skrócone formy: Tag! albo: Morgen!.

Guten Abend! – Dobry wieczór!
Hallo! – Cześć!

Wie geht’s dir/Ihnen?  – Jak się masz?/Jak się Pan/Pani miewa?
Danke, es geht mir gut.  – Dziękuję, mam się dobrze.
Ausgezeichnet. – Świetnie.
Danke, es geht.  – Dziękuję, jakoś leci.
So lala. – Tak sobie.
Und dir/Ihnen? – A Tobie/Panu/Pani/Państwu?

Entschuldigung. – Przepraszam.
Danke schön. – Dziękuję bardzo.
Vielen Dank. – Dziękuję bardzo.
Gerne. –  Proszę.
Gern geschehen. – Nie ma za co.
Keine Ursache. – Nie ma za co.
Nichts zu danken. – Nie ma za co.
Das ist nett von dir/Ihnen. – To miłe z Twojej/Pana/Pani/Państwa strony.

Schönen Tag! – Miłego dnia!
Dir/Ihnen auch! – Tobie/Panu/Pani/Państwu również!
Gleichfalls! – Wzajemnie!

Gesundheit! – Na zdrowie! (po czyimś kichnięciu)
Zum Wohl! –  Na zdrowie! (przy toaście)
Prost! –  Na zdrowie! (przy toaście)

Viel Spaß! – Dobrej zabawy!
Gute Fahrt/Reise! – Szerokiej drogi!
Gute Besserung! – Szybkiego powrotu do zdrowia!

Jak mawiał H. Jackson Brown Jr.: „Niezależnie od sytuacji pamiętaj, że nikt jeszcze nie stracił na uprzejmości” ;)

Bibliografia

Bęza, Deutsch im Büro, Warszawa 2006.

Weinhold, Das Anredesystem des Deutschen – Duzen und Siezen [niepublikowana praca semestralna], Lipsk 2010.

E. Wojaczek, Deutsche und schwedische Höflichkeitsformen und Probleme bei deren Übersetzung ins Polnische, „Studia Germanica Gedanensia” 27 (2012), s. 81–100.

Autorką tekstu jest dr Beata Kupczyk, była lektorka naszej szkoły.